Konê Reş

Qamişlo bi veşartokan dagirtiye.. Gelek navdar û cegerdarên Kurd, Ereb, Siryan, Cihû û Ermen tê re derbas bûne û mora xwe li dîroka wê xistine. Kesî - wek ku pêdiviye - li dor wan ne nivîsandiye,di tariyê de mane û bûne ji veşartokên bajêrê Qamişlo. Nivîsandina li dor bajarekî wek Qamişlo jî, ne henek û tinaz in, ne yariyeke ku mirov sebra xwe pê bîne û çax û deme xwe pê re derbas bike. Nivîsandin berpirsyarî ye. Nivîsandin name ye. Nivîsandin ji îro û sibe re ye, nexasim ku nivîsandin, li dor bajarekî mîna Qamişlo be.Ji ber ku hin caran ez li veşartokên Qamişlo digerim, wan veşartokan ji zardevên pîrejin û kalemêran digirim.. Îro24.6.2024, bi helkeftina ku 50 sal di ser Zinara Erebî re derbas dibe, bi min xweş e we agahdarîDîwanxaneya Melayan li Qamişlo bikim. Ewa kudi salên 1973-1974an de li Qamişlo çalak bû.. Ji min re gotin; Her êvarekê çend melayên welatparêz û barzanîhez bi rengekî veşartî di malekê de li hev diciviyan, anîna ereban nav xaka kurdan bi navê Zinara Erebî protesto dikirin û rewşa civak û welat û welatiyanji hev re digotin..

Li gor ku ji dor 200 salî ve, ez serwextî rewşa dîroka Kurdistanê me û min baş rola Şêx û Melayan di civaka kurdî de naskiriye, wek ku çawa Şêx û Meyalayan olperestiya xwe parastine wiha jîhina ji wan kurdîtiya xwe parastiye.. Nexasim dema ku kurditiya wan toşîmetirsiyê bûye û hatiye perçiqandin.. Hingê gelekan ji wanŞêx û Meyalayan ew rewş protesto kirine û liberxwe dane.. Wek nimûne di vî warî de:

Serhildana Şêx Ubêdellahê Nehrî/1880, Serhildana Bedlîsê bi serokatiya şêx Şehabedîn/1913, serhildana Şêx Abdulselamê Barzanî/1914, Serhildana Şêx Seîd/1925, Serhildana Şêx Mehmûdê Hefîd, Şêx Ehmedê Barzanî, Qazî Mihemed û avakirina komara democrat li Mehabadê/1946 û ya herî dawî Şoreşa 11ê Îlona 1961ê bi serokatiya Mele Mustefayê Barzaniyê nemir..

Mebesta min jivêgotinê Dîwanxaneya wan melayanbû di sala 1974an de li Qamişlo.

Di salên 1960-1970î de Kurdên Sûriyê di rewşeke zor xerab de derbas dibûn. Nexasim ku di roja 24.6.1974an de rêjîma Sûriyê bi rengekî fermî dest biZinara Erebîû erebkirina Cizîrê kir.. ji Eyndîwerê ta bi Serê Kaniyê, dor 43 gundên Ereban, ji derveyî parêzgeh Hesekê, di nav xaka Kurdan de bi rûniştin dan û cotkarên Kurdan ji xaka bav û kalên xwe bê par man... Di eynê wan salan de jî sekretêrê El-Partî Dehamê Mîro digel çend serkirdeyên El-PArtî/S di zindanên/ Şamê de bûn.. Şoreşa Barzaniyê nemir jî ku, hêviya Kurdan bû, di rewşeke dijwar re derbas dibû..

Ji encamê wê rewşa xerab ya ku Kurdên Sûriyê têre derbas dibûn, melayên Qamişlo yên kurdperwer û barzanîhez, her pêlekê bi rengekî nepen,li mala welatparêzekî kurd li hev diciviyan,ew rewş protesto dikirin û kul û xemên xwe li dor pêkanîna Zinara Erebî û erebkirina Cizîrê ji hev re digotin.. Ji wê civîna wan re (Dîwanxaneya Melayan), dihat gotin.Erê.. Her heftî çend ji wan melayan li maleke taxa Qidûrbeg an Mehmeqeya, an Cirnkê an Enteriyê li hev komdibûn,zulm û zor rêjîmê ji hev re tanîn ziman, projeyêZinara Erebî û erebkirina Cizîrê protesto dikirin.. Di nav re jî helbestên Melayê Cizîrî, Feqeyê Teyran, Ehmedê Xanî ji hev re dixwendin û wateya wan şirove dikirin.. Hem jî helbestên xwe ji hev re dixwendin.. Digel ku nûçeyên şoreşa Barzanî û pêşmergeyan ji hev re digotin û dibilandin.. Ew komcivînên wan melayan bi navê (Dîwanxaneya Melayan), hatibû naskirin. (Hina ji min re got; navê wê (Melexane) bû). Li gor ji min re hat gotin, ji melayên ku bêtir di wê dîwanxaneyê de dihatin dîtin:Mele Îbrahîmê Zivingî, Mele Silêmanê Botî, helbestvan Mela Ehmedê Palo, helbestvan Mele Ehmedê Namî,helbestvan Mela Abdulselam Nacî, helbestvan Mela Nûriyê Hesarî, helbestvan Mela Tahirê Mele Hamid, Mele Ismaîlê Mîr Elî, Mele Mihemedê Beyandûrî, Mele Remezanê Berzencî, Mele Abdulayê Xerzî..Ev nav ji min re hatin gotin, dibe ku hin navên din jîhebin.. Di wan salan de seydayê Cegerxwîn li Beyrûtê bû..Wek ku ji min re gotin,her heftiyê carekê, ew mele bi dizî li hev diciviyan, zulm û zora rêjîmê gengeşe dikirin, salox û pesnê Barzanî û pêşmergeyan ji hev re digotin û helbestên xwe yên nû ji hev re dixwendin..Xwedê wan bi dilovaniya xwe şad bike.