Prosesê terteleyî 4ê Gulane 1937î de dest pêkerd.

1921î de Kurdanê Elewîyan Qoçgîrî de serewedart û ê binkewtê. Awankerdişê Cumhûrîyetî ra dima, Dewleta Tirkîya dest bi polîtîkayanê leyşinan kerd. Vera nê polîtîkayan Kurdan xo ver da. 1925î de serewedartişê Şêx Seîdî qewimîya û çi heyf ke no serewedartiş hetê dewlete ra bi wehşet û barbarîye ame pelixnayene. Dima Agirî de Kurdan serewedart la tîya de zî ê binkewtê. Narey dore ameybî Dêrsim. Dewlete zanayêne ke Dêrsim cayêko asê yo û şarê tîyayî çêr o. Coka terteleyê Dêrsimî de dewlete pêro tecrubeyanê xo şuxilnayê.

Miyînê ma keyeyê ma ra sist o

Dewlete qerarnameyêk vet û dest bi zulmanê xo kerd. La dewlete zanayêne ke heta Dêrsimî lete mekero nêşkena serbikewa. Coka dek û dolabê xo vistê raye. Eşîranê Dêrsimî ra tayînan paştî nêda xoverdayîşî. Înan ra tayê bîyê ajan û mîlîsê dewlete. Reyna zî eşîranê ke paştî da xoverdayîşî rûmetê xo pawit. La çi heyf ke miyînê ma keyeyê ma ra sist bi. Eskerî kewtê Hardê Derwêşî û înan Kurdan ser de zulmê bêhesabî kerdê. Seyîd Riza û embazê xo ameyê aqilnayîş. Kesê ke Terteleyî ra weş mendibî erşawîyayê sirgûnî. Dêrsim seranser bi xirabe. Keynekê qijkekî dîyayê eskeran û destê înan de bîye kole. 

Ewro zî tertele bi tewirêkî bînî dewam keno. Kesê ke dewa xo ra, xozaya xo ra kewtê dûrî, bîyê xerîbê ziwan û kulturê xo. Mekanê pîrozî zî hinî bîyê cayê seremonîyan. Senî ke verînanê ma vato, ‘Her waş kokê xo ser de beno zergûn û her teyr refê xo de fireno.” Ewro Elewîyê Kurdî arqilîyayê xo û hayig û haydar ê. Ganî ê hîna zêde wayîrê ziwan, kultur û bawerîya xo bivejîyê. Eke kulturê ma, ziwanê ma û bawerîya ma orte ra wdarîyê û vîndî bibê, o wext dewlete serkewena. Ma ganî zerra înan şa mekerê. Pêro şehîdê Terteleyê Dêrsimî û pêro şehîdê Kurdistanî w ama vîrî de bê û ma ganî hêvîyanê înan zergûn bikerê.