Serekê Pêroyî yê PAKî Mustafa Özçelik:

21ê Sibate dinya de hetê UNESCOyî ra sey ‘’Roja Ziwanê Maye ya Mîyanneteweyî’’ ameya qebûl kerdene.

Dewleta Tirkîya 99 serrîyo ke, miletê Kurd û ziwanê kurdî ser o sîyasetê asîmîlasyon, înkar, zulum, heqaret, ceza û qedexeyan ramnena. Netîceyê nê sîyasetî de, tornê  25 milyon kurdan bi kurdî nêzanê û zaf kêm kesî, kurdê ke bi kurdî (Kurmanci, Kirmancki/Zazaki)  zanenê zî wendiş û nuştişê kurdî nêzanê.

Dewleta Tirkîya goreyê têkilîya bi Yewîya Ewropa de,  nê serranê peyênan de dest bi telewîzyona TRT-KURDÎ kerde, 5 Unîwersîteyan de Beşa Ziwan û Kulturê Kurdî akerde, dibistanan de sinifanê 5,6,7,8î de dersa weçînaye ya kurdî dest pêkerd. La balkêşo ke nê her hîrê gamî zî, Qanûnê Bingehînî yê Tirkîya û tu qanûnanê eleqedar de nêameyê bica kerdene. Sey qirarnameyêk dîyayê dest pêkerdene.

Rewşêka wînayêne de, mane û muhîmîya ‘’Roja  Ziwanê Maye ya Mîyanneteweyî’’ zêdêr bena.

Ziwanê Kurdî semedê estbîyayîş û cuyayîş û dewamî û bîyayîşê miletê Kurd heykelêko esasî yo, bingehê miletbîyayîşî yo.

Tecrubeyê heme miletan îspat kerdo ke, ziwanê miletêk, tewr baş, ser erdê welatê xo û bi serdestîya ê miletî de eşkeno biciwîyo, aver şêro û bibo ziwanê heme qismanê cuyayîşî. Seba na rastîye zî wexto ke miletê Kurd ser erdê welatê xo de bieşko xo îdare biko, ziwanê kurdî tewr baş eşkeno sey ziwanê perwerdeyî û ziwanê cuyayîşî qîmetê xo yê eslî bivîno.

La heta ke welatê ma azad bibo, ewro ra,  semedê vernîgirewtişê nê siyasetê asîmîlasyon û jenosîdê ser ziwanê kurdî zaf çîyê ke ma eşkenê bike û gere ma bike zî..

Seba na rastîye zî, ma vanê, bênê ma 21ê Sibata 2022î  semedê ziwanê kurdî bike mîladêk, ma semedê zieanê kurdî rîpelêko newe abikere.

Ma sey sîyasetmedar, roşnvîr, nuştox, hunermendê Kurdan, sey kurdanê heme hetanê cematî û heme dîn û mezheban û keyeyanê kurdan ganî  musayîş, qiseykerdiş, musnayîş, wayîrvejyayîşêa ziwanê kurdî xo rê sey mesuliyet û wazîfeyêko esasî qebûl bike û cuyayîş de heme wezîfeyanê xo bîyare ca.

Ganî heme partî, rêxistin û dezgehê Kurdî- Kurdistanî, semedê endamanê xo yê ke kurdî nêzanê kursan akerê yan zî înan kursanê kurdî de bidê qeyd kerdiş ke wa kurdî bimusê.

Bakurê Kurdistanî û bajaranê metrolanê Tirkîya de, semedo ke kursêe ziwanê kurdî bêrê akerdiş, kitabê musayîşê kurdî keyeyan rê belaş bêrê vila kerdene; semedo ke kitabê kurdî zêdêr bêrê wendiş, semedo ke zêdêr kesî bieşkê tîyatro û fîlm û çalakîyanê bi kurdî temaşe bikê, semedo ke muzîkê kurdî û berhemê bînî yê hunerî yê hunermendanê kurdan zêdêr biresê şarî, semedo ke domanê qijkekî kurdî bimusê û qisey bikê, kreşê domanan (tutan) bêrê akerdiş; ma xebae û kampanyayêka hîra bide dest pêkerdiş ke, beledîye, weqif, dezgehê sivîlî û dezhegê meslekî û karsazî, ardimê madî bidê, desteg bidê nê xebatan,  semedê caardişê nê karan ganî gamê pratîkî bêrê eştene.

Heme beşanê cuyayîşî de, kesê ke kurdî zanê, ma înan de tu ziwanêko bîn qisey nêke.

Semedo ke Teyaregehanê Kurdistaî û teyareyê ke Kurdistanî rê sefer kenê de anonsê bi kurdî zî bêrê wendiş ganî ma xebate bike.

Heme hotêl, restorant û kafeteryayanê Kurdistanî de, semedo ke tabelayê bi kurdî zî bêrê aliqnayîş û semedo ke menûye înan de pa tirkî kurdî zî bibo, ganî ma xebatêka hîraye bide dest pêkerdene.

Heme partî, tevger û rêxistinê Kurd, Kürdistanî; , dezgehê sivîl û dezgehê meslekî , telewîzyon, radyo, dezgehê çapemenîye yê Kurdistanî de wa sey prensîbêa sereke, heme beyanat, çalakî, bername û weşananê xo de her di zaravayê kurdî (Kurmanci ve Kirmancki/Zazakî) esas bigîrê, bixebitnê. Seba rastîya bi milyonan kurdê ke bi kurdî nêzanê, helbet ke do ziwanê tirkî zî bêro xebitnayene.

Ma xebate û kampanyayêka hîra bide destpêkerdene ke  Kurdistan de û bajaranê metropolanê Tirkîya yê ke nifûsêko zêde yê kurdan tede esto de, beledîye wa kursê ziwanê kurdî akero û kitbanê kurdî belaş bido keyeyan.

Semedo ke dewlete kitabanê musayîşê kurdî heme keyeyanê kurdan rê vila biko, ma xebate û kampanyayêka hîra bide dest pêkerdene.

Ma heme parlamenteranê kurd yê ke Parlamentoya Tirkîya de yê reyde qisey bike,  semedo ke Parlamentoya Tirkîya de ziwanê kurdî sey ‘’Ziwanê X, Ziwano ke kes nêzano çi ziwan o’’  nêro qeyd kerdene,  semedo ke gama ke parlamenterêk bi kurdî qisey keno mîkrofonê ey nêro padayîş, qalîkerdişê ey asteng nêbo,  wa bi yewveng waştişêk pêşkêşê Serektîya Parlamento bikê û wa xebatêka hîraye dest pêbiko. Wa semedo ke heme astengî û qedexeyê ser ziwanê kurdî wedarîyê  xebatêka hîraye Parlamentoya Tirkîya de dest pêbiko.

Ma Tirkîya û Bakurê Kurdistanî de kampanyayêka hîraye semedê weçînitişê dersa weçînayî ya kurdî organîze bike. Semedo ke dersa weçînaye ya kurdî dibistanê domanan de sinifa yewine ra verî û heta peynîya temam kerdişê unîwersîte bibo, ma xebate û kampanyayêka hîraye bide dest pêkerdene.

Diaspora de, welatê ke heqê dersa kurdî esto, semedo ke keyeyê kurdan, domananê xo dersa kurdî rê qeyd bikê, ma kampanyayêka hîraye bide dest pêkerdene.

Heqê perwerdeyîya bi ziwanê maye, heqêko mşrû yo. Xeylî peymanê mîyanneteweyî yê ke Dewleta Tirkîya zî îmze kerda de, heqê perwerdeyîya ziwanê maye ameyo qebûl kerdene. Semedo ke ziwanê kurdî bibo ziwanê perwerdeyî, bibo ziwanê fermî ma bi heme hêzê xo seferber bibe. No heq gere Qanûnê bingehînî û heme yasayanê eleqedar de bêro nas kerdene. Heto bîn ra semedo ke ma nê heqê xo qezenc bike, Baroyê ke Kurdistan de falîyet kenê, bi Komîsyonêka taybete, vera Dewleta Tirkîya û warê mîyanneteweyî de gamanê yasayî û hûqûqî bierzê.

Semedo Dewleta Tirkîya  bi hawayêko fermî ‘’Dezgehê Ziwanê Kurdî’’ awan biko, ma xebatêka hîraye bide dest pêkerdene.

Bêne ma Bakurê Kurdistanî de MECLÎSÊ ZIWANÊ KURDÎ  rone. No  meclîs eşkeno heme dezgeh, rêxistin, partîyê ke semedê ziwanê kurdî xebityenê, Komîsyonê Ziwanê Kurdî yê Baro û dezgehên meslekî û sivîl, ziwanzan, ekonomîst, sosyolog, perwerdekaran  ra bêro pê. Semedo ke MECLÎSÊ ZIMANÊ KURDÎ  sey fermî zî bêro ronayene,  ma muracatanê  yasayî bike.

Semedo ke kurdê Başûr û kurdê Bakur başêr yewbînan fehm bike, yewbînan ra hayîdar bibe, wa Wezaretîya Perwerdeyî ya herêma Kurdistanî sey dersêk bi herfê latînî kurdî bimusno şagirtan.

Ziwanê kurdî bi seyan serrîyo ke rastê neheqîye yeno, zirarêko pîl dîyo. Semedê telafîkerdişê nê neheqî û ziraran,  nika wayîrvejyayîşêko xurt yê bi destê dewletêke zaf muhîm o. Nika nê warî de Herêma federe ya Başûrê Kurdistanî eşkena rolêko tarîxî kay biko. Ma

bi Parlamento, Serektî, Hikûmetê Herêma Kurdistanî reyde, bi Wezaretîya Perwerdeyî û bi Wezaretîya Wendişî  reyde pêvînayîşan bike ke wa Başûrê Kurdistanî de WEZARETÎYA ZIWANÊ KURDΠ  bêro  awankerdiş. Wa WEZARETÎYA ZIWANÊ KURDÎ semedê xebate, cigêrayîş, gramer,arşîv, musnayîş, averberdiş û sîstematîze kerdişê heme xebatanê her çar perçeyanê Kurdistanî de û diaspora organîze biko, fînanse biko.

Semedo ke Neteweyê Yewbîyayî û Yewitîya Ewropaya ziwanê kurdî bipawo, destegê madî û dîplomatîk bido projeyanê ziwanê kurdî, wayîrê ci vejîyo,  vera qedexe û astengîyanê vernîya ziwanê kurdî helwestêka zelale bigîro, ganî warê mîyanneteweyî de, bi taybetî bi pêşkêşîya potansîyelê diasporaya kurdan, ma xebatêka hîraye bide dest pêkerdene.

Semedê nirxandiş, û bica ardişê nê fikir û pêşniyarîyan ma vanê, ca de ma MECLÎSÊ ZIWANÊ KURDÎ awan bike û ma pîya seba nê armancî xerîta û programêkê xebate tesbît bike û gaman bierzê.

Semedê destvistişê nê heme heqû azadî û qezencanê seba ziwanê kurdî, garantîyo esasî, hêzê miletê Kurd o,  îtifaqê miletê Kurd o. Aşkereyo ke, semedê averşîyayîş û serkewtişî,  ganî heme xebatê yasayî, demokratîk,  bi hişmendî û çalakîyê bêîtîatîya sivîle bêrê kerdene.

21.02.2022

Mustafa Özçelik 

Serekê Pêroyî yê PAKî