Mahir Hesen
Bêguman mafê çarenûsî mafekî xwezayî ye ku di belge û peymanên navneteweyî de hatiye tekezkirin û her miletek ku bi azadî biryarê xwe bide. Bi Forma desthilatdariya ku ew dixwazin û awayê bidestxistina wê bêyî destwerdana derve ye, ev gotin yên serokê Dewleta Amerîkayê yê berê Wilson e, tevî çend kesan berî wî jî peyvên bi vî rengî li ser zimanê wan hatine bikaranîn, ji ber ku li prensîba xwebirêvebirinê kar kiribûn.
Berî em li ser rewşa Kurdistanê jî biaxivin, dixwazim bidim zelalkirin ku Teoriyên siyasî li welatên ku di navbera takekesî (dîktatorî) û demokratîk de (serdest) diyar dikin, nexasim cewherê desthilatdariya di navbera komarî, padîşah de, û di her cure de behs, ravekirin û belge jî bi kar tînin da ku piştgirî bide li ser bengiha rewatiya destûra a ku li ser wî welatî û sîstema wî welatî ferz kiriye bête meşandin, û li vir em ê dest nedin wan hûrgiliyên ku bûne têgehên hevpar û naskirî, nemaze li welatên me yên ku bi sîyasetê ve girêdayî ne, dûrî meslek wek peşeyên din, ku piraniya xelkê bi axaftin, analîzkirin û lêkolînkirina mijarên siyasî mijûl dibin, û ji ber vê yekê em ê li ser mijareke pir girîng biaxivin, ew jî welatên ku modernîteya demokratîk e.
Siyasta dûrî rastî û şert û mercên civakên me ji nû ve têne hilberandin, ku di gelek warên jiyanê de, ev mijar bi desthilatê ve girêdayî ye û çiqasî ji curê wê dûr e, wek ku me di pêşgotina vê gotarê de jî anî ziman, forma desthilatdariyan, bi çand û zihniyetê piraniya rejîmên nijadperest û dagîrkerên Kurdistanê li çar parçeyên wê bi daxwazên gelên ku hejmara wan di ser pênçî milyon kesî re derbas dibe, hewla tinekirinê didin, lê her kurdan li ser pêkanîna azadiya xwe bi israr in. Bi hemî rengê çandî û siyasî bi şêweyekî şaristanî, bêyî ku biçe ser rêçên din ên ku bi operasyonên tunekirinê neçar bûne, ji bo parastina xwe, wek ku di pirraniya şoreş û serhildanan de di dirêjahiya dîroka wê de qewimî. Wek nimûnek herêma Kurdistana Iraqê xwe tekes kir ku desthilatdariyek modernîtiya demokratîk e, bersiva hemî nexweşî û zehmetî bi rengekî şaristanî dide.
Pirsa herî girîng ew e ku desthilatdarî wekî armanc an navgînek ji bo cîbicîkirina bernameyeke girêdayî desthilatdaran çi ye, gelo ew takekesî ye, berfireh an jî demokratîk e, û asta pêwendiya wê bi gelê xelkê re û mafên wan ên hemwelatîbûnê di maf û erkan de ye, û di derbarê wê de gelo mimkun e ku hin kes li dijî rêbaza miletekî û ser welat û hemwelatî, û ev jî me digihîne ramana dijberiya neteweyî, çi bi awayê kesên serbixwe, çi partî û rêxistinên civaka sivîl.
Em naxwazin bikevin nav hûrgiliyên bêtarên hikûmetên serdema demokratîk tenê bi nav "hikûmetên dagîrkerên kurdistan". Nexşeya rê ya ku hemû hikûmetên dagîrker bikar tînin, ji roja pêşî heta roja me ya îro ku encam û armancên xwe ji tawanên komkujî, şerê kîmyawî û dorpêçkirina û zinarên beyanî ku salên berê li dijî herêmên kurdî hatibû bikaranîn, cuda nakin, lê dîsa gelê Kurd bi awayeke medenî û qanûnî çûye li berxwedaye da ku nêrîna xwe li ser tiştên ku qaşo ew dibêjin kurd ne xwedî maf e dide.