Konferansa Kurdên Diyaspora bi beşdariya jimarek mezin ji nûnerên rêkxistinên
civakî, partiyên siyasî û rewşenbîrên Kurd ji hemû beşên Kurdistanê û welatên
cawaz li Stockholmê hat lidarxistin.
Gelê Kurd xwediyê gelek dostên qedirgiran e ku wek çiya li pişta me rawestane.
Zimannas û kurdologa hêja Dr. Joyce Blau (1932-2024) yek ji wan bû. Me bi
şanazî Konferansa Kurdên Diaspora bi ser navê wê dosta wefadar kir, ku 50
salên jiyana xwe xiste xizmeta gelê me.
Di konferansê li ser neheqiyên ku li peyama Lozanê li gelê Kurd hatiye kirin û
pêvajoya hiqûqî ya girêdayî wê mijarê ku Diakurdê li dijî dewleta Tirkiyê daye
destpêkirin û mijara pêşeroja diyasporaya kurd bi firehî hatin gotûbêjkirin û
nirxandin.
Jimareyekî berbiçav ji akademîsiyenên kurd lêkolîn û pêşniyarên xwe yên li ser
diyasporaya kurd pêşkêşî konferansê kirin. Di vê çarçoveyê de pêşeroja
diyasporaya Kurd û girîngiya yekrêziya rêkxistinên diyaspora weke pêwîstiyeke
bingehîn hate dîtin.
Yek ji armancên konferansê girêdana nifşên nû yên civaka kurd bi xebata
neteweyî bû. Ew mebest di hilbijartina birêveberî û axaftinvanên konferansê
hatibû berçavgirtin û her wiha mijarekî taybet nasandin û xelatkirina 20 ciwanên
serkewtî di warên cawaz yên zanist û hunerê de bû.
Îro em nêzî 4 milyon Kurd li diyasporayê dijîn. Diyasporaya kurd xwedî
potansiyeleke mezin û birêkxistinî ye. Dikare li derve kurdan temsîl bike û di
pêvajoyên çareserîyên pirsa Kurd de xwedî roleka giring be. Ji ber vê yekê girîng
e ku Kurd li çar aliyê cîhanê bi armanceke hevpar yekrêziya xwe durust bikin.
Diakurd di vê qonaxa krîtîk de ku Rojhilata Navîn ber bi gorankariyên mezin dibe,
bang li hemû partiyên siyasî, rêkxistinên sivîl û rewşenbîrên kurd dike ku tev
hêzên xwe yek bikin û ji bo çareseriyeke rewa ya doza kurd tevbigerin. Di
têkoşîna me ya hevpar de ev demeke dîrokî ye. Niha dema wê yekê ye ku em
dengê xwe li hember neheqiyan ji berê bihêztir bilind bikin.
Konferansê bang li hemû aktorên Kurd ên li diyasporayê kir ku ji bo temsîlîyetek
xurt û yekgirtî tevbigerin, berpirsiyariya xwe bînin cih.
Konferans herweha bal kişand ser girîngiya pêvajoya entegrasyonê. Divê
rêxistinên diyasporayê bi awayekî aktîf û berdewam ji bo hêsantirkirina
zehmetiyên ku Kurd di pêvajoya entegrasyonê de rû bi rû dimînin, bixebitin.
Rêkxitinên civakî dikarin bibin pêşengê geşekirina kurdên diyaspora di hemû
warên jiyanê de. Em her wiha pêwîste pirgirêkên rojane yên civakê bibînin û boدیاکــ ورد | Diakurd | info@diakurd.org | www.diakurd.org
çareseriya wan kar bike. Wek nimûne divê em giranîyek taybet bidin ser têkoşîna
li dijî sûcên nav ciwanan, ku di nav ciwanên me de bi rêjeyek mezin heye.
Di dawiyê de em tekez dikin ku nayê qebûlkirin ku miletek 50 milyonî bê statu
û bê dewlet be. Mafê kurda heye ku bi xwe pêşeroja xwe diyar bike, mafê
çarenivîsa xwe bikarbîne. Em bang li Neteweyên Yekbûyî û Yekîtiya Ewropayê
dikin ji bo çareseriyeke mayînde ya pirsgirêka Kurd berpirsyariya xwe bi cih
bînin, mafê çarenûsiya Kurdan nas bikin û bînin rojeva civaka navdewletî.
Pêvajoya çareseriyê li Bakurê Kurdistanê û Tirkiye
Sererayî pirsên siyasî li hemû beşên Kurdistanê weke pêwîstiya lihevhatina
aliyên kurdî li Başûrê Kurdistanê bo damezirandina hikumetekî bihêz piştî
hilbijartina parlemanê, dîtina çareseriyê bo doza kurd li Rojavayê Kurdistanê,
gorankariyên nû li Rojhilata Kurdistanê û Îranê piştî şoreşa Jîna û tevlîheviyên
Rojhilata Navîn di konferansê de “pêvajoya çareseriyê” ya ku li Tirkiyê dest pê
kiriye jî hat nirxandin û ji bo parastina maf û azadiyên bingehîn ên gelê kurd
hilgirtina hingavên pêwîst hatin dest nîşan kirin.
Di 24'ê tîrmeha 1923'an de Peymana Lozanê hat îmzekirin û sînorên Tirkiyeyê
hatin danîn. Bakurê Kurdistanê bi Tirkiyê ve hat girêdan. Piştî çend salan Başûr
û Rojavayê Kurdistanê, li ser bingeha peymana Sykes Picot ku li sala 1916 hatibû
vajokirin, bi welatên nû yên Iraq û Suriye ve hatin girêdan.
Rewşa siyasî ya îro nîşanî me da ku parçekirina Rojhilata Navîn a 101 sal berê
xeletiyeke mezin a dewletên mezin wek Fransa û Îngilistan bû. Pêwîst e îro ew
gav bavêjin û xeletiyên xwe serast bikin.
Kurdistan bi biryara dewletên mezin û bê îradeya gelê Kurd hat dabeş kirin.
Dîrokê şanî me da ku herdu peyman jî şaş bûn û di rewşa îroyîn de pêwîst e,
nexşeyên Rojhilata Navîn ji nû ve bên serast kirin.
Şerê di navbera Îsraîl û Hamasê de gav bi gav li tevahiya herêmê berfireh dibe.
Dewleta terorîst a Îranê û hêzên girêdayî wê wek Hamas, Hîzbûllah û Haşdî Şaabî
bi dehan sal in li Rojhilata Navîn kiryarên xwe yên terorîstî didomînin. Rewşa
aloz a li heremê dikare nexşeya siyasî ya tevahiya Rojhilata Navîn biguherîne.
Hemû aliyên meselê, çi hêzên mezin an dewletên herêmê ji bo şereke mezin
amadekariyên xwe dikin. Zêdetirî 50 milyon kurdên ku li Tirkiye, Îran, Iraq û
Sûriyê dijîn, ji ber ku dewleta wan tune ye, bêhtir di bin metirsiyê de ne. Rojane
em dibin şahidê bandorên şer û aloziyan. Demekê dirêj e êrîşên dewleta Tirk li
dijî Başûr û Rojavayê Kurdistanê berdewam dike û bi sedhezaran kurdên sivîl di
bin êrîşan de bêparêz mane.
Konferans balê dikişîne ser tundî û êrîşên sîstematîk ên Tirkiyeyê li dijî Kurdan.
Em bang li civaka navneteweyî dikin ku êrîşên artêşa Tirk ên li ser Başûr û
Rojavayê Kurdistanê şermezar bikin û ji bo parastina gelê sivîl tedbîran bigirin.دیاکــ ورد | Diakurd | info@diakurd.org | www.diakurd.org
Di bin siya rewşa aloz a li herêmê de, nîqaşên li ser guhertina destûra bingehîn
û pêvajoyeke nû ya çareseriya pirsgirêka Kurd li Tirkiyeyê dewam dikin. Ji bo
kurdan şanseke dîrokî ye ku mafên xwe wek netewe bi dest bixin. Di gava yekem
de divê hebûna kurdan di destûra bingehîn û yasayên din de bi rêk û pêk bêne
nas kirin û bê dest nîşan kirin ku kurd bi tirkan re xwedî mafê wekhev in. Di
pêvajona çareseriyê de divê hemû pêkhateyên kurd weke aliyên dozê bên dîtin.
Bi raya me pêwîste şandek bi nûneratiya hemû aliyên siyasî û civakî yên
Kurdistanê bi çavdêriya civaka navneteweyî di danûstandinên çareseriyê de
beşdarî bike.
Di destûra nû de divê ciyawaziya neteweyî ya Kurdan bê naskirin. Azadî û mafên
bingehîn ên Kurdan ên ku nasname, ziman û çanda wî ya netewî misoger bike
di destûra nû de cîh bigre. Zimanê kurdî wek zimanê fermî bê qebûlkirin û di
sîstema perwerdeyê de bê bikaranîn. Her wiha pêwîste li herêmên kurdan,
nûnerên rasteqîne yên gelê Kurd xwedî desthilat bin.
Konfederasyona Kurdên Diaspora - Diakurd
Stockholm 2/11/2024