Enwer Yimaz
Virusê Korona Kanûna 2019î de Eyaletê Hubei, şaristanê Wuhanî yê Çînî ra vejîya orte û uca ra vila bi her hetê dinya. No virus heta nika kewto ganê 6 mîlyon 750 kesan û bîyo sebebê merdişê 395 hezar û 250 kesan.
Rîyê nê vurîsa pêroyê dinya de însanî binê karantîna de yê. No, felaket o û lazim o ma pêro xo ci ra xo bipawê. Nêno vînayîş, însanan ra vîyareno însanan û çend aşmîyo ke hema seba çinkerdişê ey aşîyêk peyda nêbîya. Seba ke wa virus vila nêbo, nêbo merdimê şarî, tedbîrê her welatî cîya-cîya yî.
Ez do nê nuşteyê xo de behsê tedbîran bikî. Xora ma pêro çend aşmîyo ke zere de yê û derheqê virusê Korona de malûmatê ma xeylî zêde yê. Ma pêro mîyanê nê demî de bîyê sey pisporê virusê Korona. Ma her çî zanê la derheqê peydakerdişê aşî de ma û pisporê bînî çîyêk nêzanê. Miheqeq seba peydakerdişê aşî laboratûvaranê Ewropa û amerîka de xebatêkê pîlî estê. Ez hêvî kena ke aşî do bêra peydakerdiş û merdimatî nê felaketî ra demêko nêzdî de bixelesyo.
Bi ameyîşê amnanî welatî seba ke îktîsadê xo raşt bikê tedbîrê xo sist kerdî. Hukmatê Tirkîya zî na çarçewe de tedbîrê Korona kerdî sist. Berberî, AVMyî û dikanî amê akerdiş. Bajarêk ra şîyayîşê bajarêk ame serbestkerdiş û teyarayan dest bi seferan kerd. Tirkîya û Bakûrê Kurdistanî de heta nika no virus kewto ganê 168 hezar û 340 kesan û 4 hezar û 648 kesî nê virusî ra merdî. Merkezê virusê cayê sey Îstanbul û Anqara yê. Xora roja ewilî ra nata Tirkîya de virus Îstanbul de ame tespîtkerdiş. Heme îdarekerê Tirkîya zanêne. Tena şar nêzanêne.
Virus, Tirkîya de destpêkê aşma Adare de ame tespîtkerdiş. Waqayê ke amê tespîtkerdiş pêro Îstanbul de bî. Ez nêvana Hukmatî qet tedbîrî nêgirewtî. Miheqeq tedbîrî amê girewtiş, nêweşxaneyî û personelê nêweşxaneyî xebatêka ercîyaye kerde. La gorê mi rîyê vilabîyayîşê virusî hukmat bi xo yo.
Qey! Eke roja ewilî, wexto ke virus Îstanbul de vejîya orte gere berê Îstanbulî biamêne qefilnayîş. Kesê ke îstanbulî ra amê bajaranê Bakûrê Kurdistanî xo dir virus ard. Ê nêzanê înan de virus esto la înan bi nezanî destê xo virus ard.
Hukmat dima ra Îstanbul û 31 bajaranê girdan de seferê otobusan û teyarayan kerdî yesax. Bajaranê girdan rê dekewtiş û vejîyayîş bibi yesax. Hukmat seba nê qerarî erey mendbi û xetayêka pîle kerde. Seke mi va, eke roja ewilî îstanbul de tedbîrî biamêne girewtiş no virus nika her hetê Tirkîya û Bakurê Kurdistanî de vila nêbîyêne. Kesê ke Ûmre ra amê ewlilî amê îstanbul, înan rê test-mest nêame kerdiş û kesê ke Ûmre ra amê xo dir virus berd her hetê Tirkîya û Bakûrê Kurdistanî.
Sey nimune: Amed ra 2 kesê ke şibî îstanbul û lajê xo zîyaret kerdbî, peyser amê Amed û her di zî Amed de virusî ra merdî. Homa rehma xo pê biko la ê 2 kesan virus vîyarna xeylî kesan. Silîvan de zî keyeyo ke îstanbul ra ame virus viîyarna 25 kesan. Çewlîd de, Wan de, Batman de û heme bajaranê Bakûrê Kurdistanî de virusê Korona îstanbul yan zî bajranê rojawanî yê Tirkîya ra vilayê her cayî bi.
Na, xetayêka pîl a. Her kes TVyan de yan zî medyaya sosyale de virus ser o her çî qisê keno la çîyê ke mi cor de vatî, kes behsê ê çîyan nêkeno. No virus, bi xetaya hukmatê Ak Partî û bi xetaya Serekwezîr Erdoganî vila bîyo û mesul ê bi xo yê. Semedo ke nêeşkayê miletê xo rê ardimê madî bikê şar veraday. Semedo ke îstanbul merkezê tîcaretî yo nêeşkê beranê îstanbulî biqefilnê. O wext mesulê vilabîyayîşê virusî ê bi xo yê.
Yewna çî zî, wexto ke virus vila bi û ser ra xeylî wext vîyart, berê nê bajaran amê qefilnayîş û key ke tesîrê virusî bi kêm, 1ê Hezîrane de newe ra berê nê bajaran amê akerdiş. Tabloya ke vernîya ma de ya orte de ya. Amed de hema vaje qet nêweş nêmendbi. La nika nêzdîyê 500 nêweşê korona estê. Newe ra Îstanbul û bajaranê bînan ê rojawanê Tirkîya ra virus vilayê Bakûrê Kurdistanî bi.
Ez Amed û Çewlîgî ra 2 nimuneyan bidî, şima do fehm bikî ez se vana:
No hewte RÛPEL NÛ de 2 xeberî amê weşanayîş ez înan ra 2 nimuneyan bidî.
“1-Silîvan de 2 birayî seba ke adirê înan bibi berz şîy Nêweşxaneyê Dewlete yê Dr. Yusuf Azizoglu. 2 birayan û 6 kesanê bînan rê testê Korona ame kerdiş û testê her diyan zî pozîtîv vejîya. Kesê testê înan yê korona pozîtîv vejîya û wedarîyay Nêweşxaneyê Perwerde û Cigêrayîşî yê Amedî. Ame vatiş ke kesê ke Îstanbul ra ameyê û xo dir virus ardê. Goro ke vajîyeno heta niha Amed de hezar û 150 kesî bi vîrusê korona kewtê û Roşanê Remezanî ra dima testê korona yê 200 kesananê bînan pozîtîv vejyayo. Nika Amed de qasê 300 kesî zî keyeyanê xo de tedawî vînenê.
2- Dewa Dîkîlîtaşî ya qezaya Xorxolî ya Çewlîgî de seba ke 2 kesê ke Îstanbulî ra ameyî înan de vîrusê Korona ame desbîtkerdene dewe gerîya binê karantîna.Goro ke vajîya, 2 kesê ke Îstanbulî ra Erzîngan û Dêrsîmî ser ra amey mezraya Dîkîlîtaşî ya dewa Çalikagilî ya Xorxolê Çewlîgî nêweş kewtî. Wexto ke şîyî Neweşxaneyê Dewlete yê Qisle ame tesbîtkerdene ke bi korona kewtê. Neweşî Nêweşxaneyê Dewlete yê Dêrsimî de gerîyay binê tedawî û 20 kesê ke nêweşan dir temas kerdê keyeyanê xo de gerîya binê karantîna.”
Ez nêvana nê kesê ke ameyî sûcdar ê. Kesê ke ê veradayê sûcdar ê. Eke berê Îstanbulî nêrê qefilnayîş no virus do hîna zêde vila bibo û hukmat mecbur bimano ke newe ra tedbîran pêt biko. Seke sere de zî mi va, hukmatê Tirkîya semedo ke nêeşkeno şarê xo wey biko, wayîrê înan vejîyo, coka tedbîrî kerdî sist û berê îstanbulî akerdî. Eke hukmat hetê ekonomî ra xurt bîyêne, yan zî mîyanê îsrafî de nêbîyêne no virus hende vila nêbîyêne. Ma zanê ke çimeyê Bakurê Kurdistanî û Tirkîya dewlemend ê û gorê nê çimeyan gere no welat de feqîrî û desttengî nêbîyêne. La semedo ke no welat de demokrasî, azadî, heqê merdiman çin yê û hukmatê ke yenê sere bi polîtîkayanê şerî û înkarî sîyaset kenê, tena merdimanê xo wey kenî, aye ra no welat de feqîrî, neheqî û bêusulî esta.
Heta ke aşîyêk nêra peydakerdiş ma pêro Mecbûrê ke xo nê virusî ra bipawê. Asîyeno ke dewlete wazîfeyê xo nêarda ca û nêana ca. Gere ma pêro seba weşîya xo, weşîya şarê xo û weşîya welatê xo dîqet bike û tedbîranê xo bigîrê.