Huseyîn Taha Hirorî
Dema ez van reftaran dibînim, dibêjim bi rastî em heqê azadî û serxwebûnê ne, ji bo miletên wek me Referandûm ji bo serxwebûnê gaveke mezin bû. Ji bo me şerm e ku em ewqas paşdemayî bin û stranên xwe bi gavên daxwaza mafên xwe rewa bikin. Serxwebûn mafê kurdan e ku wek hemû miletên cîhanê azad bibin û bibin xwedî dewlet.
Em rast bêjin, referandum ne ragihandina dewletê bû, lê vebûnek bû ji bo amadekariya serxwebûnê. Referandûm ji serhildana sala 1991ê vir ve girîngtirîn û baştirîn pêngav bû di dîroka Herêma Kurdistanê de, Kurd ji referandumê sûd wernegirtine bin destên dagirkeran de. Ez gelek geşbîn im ku rojekê encamên referandomê bibe kilîta vekirina deriyê serxwebûnê li ber me, lê hêviya me ew e ku demek dirêj neçe û kurd bibin yek û bibin xwediyê encaman. Wê roj were kurd poşman bibin çima li referandûmê xwedî derneketin.
Em hemû dizanin çima referandûm hat kirin, ne hewceye em dîroka Kurdistanê û zulma dagirkeran dubare bikin.
Weke em hemû dizanin, rewşa Herêma Kurdistanê beriya hatina DAIŞê ji ya piştî referandomê gelek baştir bû, lê hinek kes wisa difikirin ku rewşa xirab a Herêma Kurdistanê ji ber referandomê bû, yên ku ne alîgirê referandumê ne, ji sedî 100 sedemên referandumê didin, lê ew mirovekî pir ekran e. Bi ya min berovajî van hemûyan ez dikarim bibêjim ku heta radeyekê dijmin û dijberên me ji tirsa serxwebûna Kurdistanê û referandumê zêdetir li me hêrs bûn. Referandûm hat kirin yan ne dihat çaverêkirin, ne bû sedema ji destdana destkeftên herêmê, ev rewşa xirab dê berdewam be li ser Kurdistanê .
1. Ji tirsa bihêzkirin û yekgirtina hêzên Kurdî li dijî DAIŞê bû.
2- Tirsa ji serkeftinên mezin ên hêzên Kurdistanî li ser terorê.
3. Ji tirsa navçeyên ne azadkirî yên Başûrê Kurdistanê, hemû ketine bin destê hêzên Kurdî.
4. Ji tirsa piştgirîya welatên rojavayî û ewropî bo hêzên kurdî bû.
5. Yek ji tirsa wê jî pêşketina bilez a Herêma Kurdistanê bû, ku li navçeyên din ên Iraqê nehatibû dîtin.
6. Tirsa xurtkirina rola Kurdan di warê siyasî û aborî de li Rojhilata Navîn.
7- Ji tirsa hatina şirketên petrolê yên biyanî û rojavayî bo herêmê bû.
Û gelek sedemên din jî hebûn. Ev çend xal in ku min amaje bi wê yekê kir ku ev rewşa xirab yan jî rewşa niha ya herêmê ne ji ber referandumê ye wek hinek şirovekaran.
Divê em ji bîr nekin ku her pêngavek ber bi serxwebûna Kurdistanê ve gelek qurbanî dixwaze, helbet referandûm bê qurbanî nabe, serxwebûn jî bê qurbanî nabe.
Heger em kurd li benda wê rojê bin ku dagirkerên me yan jî dewletên hêzdar û piştgirên navneteweyî bên û serxwebûnê ragihînin, diyar e ku em ne bi serê xwe ne û em kurd hêrs û dîndar in.
Divê em veneşêrin ku di destpêkê de ne tenê birêz Mesûd Barzanî bû ku referandum hebû, her çend ew pêşniyara wî bû jî, lê hemû aliyên Kurdistanî referandom wek erkekî netewî dinirxînin, hinek alî li gel lidarxistina referandumê bûn. lê hinek alî li dijî wê yekê bûn û gotin zû ye, bîr û rayên cuda rewa ne, hinek jî dibêjin me piştevaniya derve heye, welatên hêzdar nînin û hemûyan jî ji wan re gotin referandomê nekin, lê birêz Mesûd Barzanî ev yek nekir.
“Dema me biryara referandumê da, her kesî ji me re got ku ev mafê we ye. Kesî negot referandum neyê kirin. Difikirîn ku em viya wek karteke zextê li ser Bexdayê ji bo destkeftên zêdetir dibêjin. Ji me re dibêjin ku hîn zû ye Referandûm eger me referandûm nekiriba, me ji bi hezaran kurdên ku li benda vê rojê bûn, tiştek nedigot.”
Piştî ku Barzanî li ser lidarxistina referandumê cidî bû û piştgiriya wî nehat kirin, partiyên Kurdistanî xiyanet li Barzanî kirin, bila hinekan bêjin em peyva xiyanetê li hember hev bikar neynin, lê dijberiya referandom û serxwebûnê xiyanet bû.
Ji ber ku dijminên me bûne û dê bi her awayî li dijî vê pêngavê bin, eger destê wan di destê dijmin de be û li dijî pêngavên serxwebûnê û berjewendiyên Kurdistanê bin û pesnê dijminan bidin, ma ne xiyanet e? Yên ku îro bi referandûmê bi dijminan re dilîzin kî ne? Dizanim hin kes dê bibêjin ji bo serxwebûnê şert, plansazî û amadekarî lazim e, rast e ez jî bi we re hevîdar im, ma referandum ne gavek plan û amadekarî bû? Diviyabû ji aliyê hiqûqa navneteweyî û Neteweyên Yekbûyî bi referandûmê bihata naskirin? Ji bo dewletbûnê wê nebe gaveke girîng? Bi baweriya min her kes dê bêje ku birêz Mesûd Barzanî referandum nekir, lê me kir û divê her kes xwe xwediyê referandumê bihesibîne.
Lê mixabin xiyaneta 16ê cotmehê hemû hêviyên kurdan tine kir, ne alîgirên referandûmê û ne jî yên li dijî referandûmê.
Ez hîn jî alîgirê me yê referandumê me û ger sed carî referandûm were kirin ezê pêşî dengê erê bidim.
Huseyîn Taha Hirorî