Merkezê Xeberan - Mudurê Pêroyî yê Rêxistina Weşîye ya Dinya  (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesuso ke Cenevre de kombîyayîşê çapemenîye kerd aşkere kerd ke virusê Korona açarîya pandemîya globale. Vilabîyayîşo hîra yê nêweşîyêka newî rê pandemî yeno vatene.

Mudurê  WHOyî endîşeyê xo yê semedê vilabîyayîşê Korona îfade kerd û hîşyar kerd ke do rojanê ma ya verî de nêweşîya Korona hîna zaf welatan ra bibo vila û hûmara mergî û nêweşîye zafêr bê.

Pandemî yena çi mana?

Goreyê WHOyî terîmê pandemî 'eke nêweşîyêke vila biba' yeno xebitîyene. Goreyê WHOyî wextanê verênan de vîrusê grîbalî ke heywanan ra ameyêne bîyêne semedê pandemîye. Covid-19î ra verî zî nêweşîya H1N1î de pandemî amebî îlankerdene.

Mabênê janî û pandemî de çi cîyatîye esta?

Cîyatîya mabênê janî û pandemî pîlî û vilabîyayîşê nêweşî ya. Covid-19 wexto ke vejîya werte têna warê Wuhanî yê Çînî sey warê vilabîyayîşî amebi ercnayene. Coka seba ci ''janî'' amebî vatene. Seba serdgirewtişî zî îfadeyê janî yeno xebitnayene. La HÎV, Ebola, Covid-19 sey pandemî yenê namedayene.

Eşkerayîya WHOyî yena çi mana?

Eke WHO nêweşîyêke sey janî name bikero pêro endamê WHOyî (196 welatî) neçare yê ke goreyê Nîzamnameyê Weşîye yê Mîyanneteweyîye têbigêrê. Goreyê nê nîzamnameyî endamî seba asayîşê golabî sozê hemkarîye danê.

Korona ke menga kanûne de Çîn de vejîya werte 118 welat û herêman de vila bîye, 121 hezar 560 kesî no jan girewt.  Înan ra 4 hezar 370 kesî ra zafêrî dinyaya xo bedilnaye. Çîn de nêweşîye kêmîyena la cayanê bînan ê dinya de bilezî vila bena.

 Îtalya de hûmara kesanê ke vîrusê Korona ra kewtî 10 hezarî ra ravêrte. Heme welat gerîya karantîna. Îran de bi seyan merdeyî estî, hûmara nêweşan resaye 9 hezarî. Koreya Başûre de hûmara nêweşan 8 hezarî rê nizdî bena. Îspanya, Fransa, Almanya û Amerîka de bi hezaran nêweşî estî.